Hương đạo và Trầm

1. Thế nào là Hương đạo?

Hương đạo là nghệ thuật thưởng thức hương trầm, nói nôm na là “ngửi” mùi hương trầm – một nghệ thuật độc đáo từ Nhật Bản lan sang các nước khác của châu Á và Trung Đông. Mặc dầu đến thế kỷ 15 hương đạo mới được định hình, nhưng trên thực tế, thú chơi tao nhã này đã bắt nguồn từ khi Phật giáo du nhập từ Trung Quốc và Triều Tiên vào Nhật Bản từ khoảng thế kỷ 6.

Hương liệu có thể lấy từ thực vật (hoa, trái cây, rễ cây, lá cây hay nhựa cây), động vật hay khoáng vật; nhưng từ trước tới nay loại hương liệu được yêu chuộng nhất vẫn là các thứ gỗ thơm. Quế và trầm là hai loại gỗ thơm tiêu biểu của Việt Nam. Loại trầm thường thấy ở Việt Nam, theo giáo sư Phạm Hoàng Hộ, là do cây dó bầu bị sâu ăn, tiết ra nhựa, đông cứng lại rồi lâu năm biến thành. Gỗ mang bộng nhựa của cây dó có tỷ trọng lớn, thả vào nước sẽ “chìm”. “Trầm” chữ Hán có nghĩa là chìm và tên “trầm” bắt nguồn từ đó.

2. Tìm hiểu về Trầm

Trầm có các tỉnh ở miền Trung Việt Nam nổi tiếng khắp thế giới. Trầm “kỳ nam” (còn gọi là “già nam hương”) được xem là loại trầm tốt nhất. Trầm không có ở Nhật Bản và Trung Quốc mà chỉ có ở Đông Nam Á; trầm “kỳ nam” thì đặc biệt chỉ có ở Việt Nam.

“Thọ thiên địa chi khí, tẩy vũ trụ chi trược, giáng khí trừ đàm, thiện trị phế phủ, chỉ tả bổ dương, thị là thế thượng trân chi giả…”, đó là đoạn tóm tắt y lý của trầm hương trích trong sách gia truyền của cung đình nhà Nguyễn, tạm dịch: “Tích tụ khí thiêng của trời đất, tẩy trừ mọi thứ ô uế trong không gian, có tác dụng giáng khí trừ đàm, chữa các bệnh thuộc phế phủ, chữa các bệnh về tiêu hóa, bài tiết, thận và tim mạch (chỉ tả bổ dương – nghĩa rộng), chính là thứ trân quý nhất”…

Phải chăng vì lý do này, người Việt từ xưa đã khẳng định hương trầm là “vua của các mùi hương”. Hàng ngàn năm nay trầm được xông trong các cung điện vua chúa, tại các lễ nghi thiêng liêng của Phật giáo.

3. Độc đáo khi thưởng hương Trầm

Thật vậy, trong thiên nhiên có rất nhiều thực vật có tinh dầu phát hương ra không gian, nhưng chỉ có trầm là thứ mà nguồn phát ra hương không bao giờ cạn, từ lúc trong rừng núi cho đến khi đem ra chế tác, lưu giữ. Hương trầm bao hàm đủ 5 vị ngọt mặn chua cay đắng, phát ra hơn 170 mùi thơm có thể phân biệt được (riêng kỳ nam có ít mùi hơn và không có vị ngọt).

Dùng một dụng cụ xông hương, cho vào một loại trầm thông thường, trong 24 giờ sẽ có 8 đợt phát hương, mỗi đợt là một phức hợp mùi vị với mùi chủ đạo khác nhau, thay đổi theo thời gian, khi thì mùi hoa sen, khi thì mùi hoa hồng, khi thì vani, khi thì mùi gỗ thông, khi thì mùi xạ hương… Điều lạ lùng nữa là trong những thời điểm giống nhau mà tại địa điểm khác nhau mùi trầm hương cũng thay đổi. Điều này khoa học chưa đủ khả năng giải thích.

Một nhóm nhà khoa học Nhật Bản đã thử làm khảo cứu phân biệt hương thơm của một số sesquiterpen carboxylic acid trong tinh dầu trầm và nhận thấy có khi chỉ vì vị trí của một dấu nối đôi như hai chất selina-3,11 và selina-4,11 dienal mà mùi hương rất khác nhau, chất thứ nhất có mùi gỗ, mùi hoa hòa với mùi khói, chất kia phảng phất hương bạc hà. Bốn chất đồng phân neopetasan, epineopetasan, dihydro karanon, ngoài vị trí các dấu nối đôi, còn khác nhau ở hướng các nhóm methyl cũng cho ra các mùi khác nhau (dẫn theo tiến sĩ Võ Quang Yến, Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, NXB Đà Nẵng 2008).

Khoa học chỉ mới biết tới đó, còn vì sao lại có sự “biến tấu” như vậy thì khoa học đành chịu, ở đây vẫn là quá trình “thọ thiên địa chi khí”. Trầm, vì thế vừa là “danh hương”, vừa quý hơn vàng.

Hi vọng thông qua bài viết trên, bạn đọc đã có thêm cho mình những thông tin bổ ích về Hương đạo và Trầm. Nếu yêu thích nghệ thuật Hương đạo và Trầm, bạn đọc có thể mua các sản phẩm Nhang Trầm, Nụ Trầm, Bột Trầm của Trầm Hương Kim Phụng. Được sản xuất từ Trầm hương sạch và nguyên chất Việt Nam, mùi hương tự nhiên, an toàn cho sức khỏe. Chắc chắn sẽ đáp ứng nhu cầu thưởng thức Hương đạo của quý bạn đọc.